Księżna Eufemia (Ofka), żona Władysława Opolczyka: wzór średniowiecznej małżonki?

Chociaż księżna Eufemia opolska zwana Ofką doczekała się biogramu w „Polskim Słowniku Biograficznym”, życiorys drugiej żony Władysława Opolczyka nadal pełen jest wielu niewiadomych, a nawet podstawowe informacje biograficzne na jej temat (m.in. data ślubu i potomstwo) budzą spory wśród badaczy. W dokumentach bardzo często pojawiała się obok męża, lecz nigdy nie wysuwała się na pierwszy plan i unikała angażowania się w wielką politykę. W zamian uzyskała jednak ogromny szacunek Władysława Opolczyka, który liczył się z jej zdaniem i zadbał o to, aby dobra żona otrzymała po jego śmierci godziwą oprawę wdowią. Szansą na przypomnienie życiorysu Ofki może okazać się trzeci sezon serialu Korona królów, w którym w rolę księżnej opolskiej wcieli się jedna z najpopularniejszych polskich aktorek – Grażyna Szapołowska.

Księżna Eufemia: córka okrutnika

Eufemia zwana Ofką była córką księcia mazowieckiego Siemowita III i jego pierwszej żony, księżniczki opawskiej Eufemii. Data urodzenia Ofki budzi wątpliwości wśród badaczy. Oswald Balzer w wydanej w 1895 roku Genealogii Piastów uznał, że urodziła się ona ok. 1340 roku, lecz uważał ją za jedyną żonę Władysława Opolczyka i datował jej małżeństwo na czas przed 1355 rokiem. Tymczasem jej ślub z księciem opolskim odbył się w latach 60. lub na początku lat 70. XIV wieku i był drugim małżeństwem władcy. Z całą pewnością księżniczka urodziła się między 1344 a 1356 rokiem, bowiem w tym czasie trwało małżeństwo jej rodziców, lecz ustalenie dokładniejszej daty nie jest możliwe przy obecnym stanie źródeł. Oprócz Eufemii Siemowit III doczekał się z pierwszego małżeństwa jeszcze czworga dzieci: Anny, dominikanki w Raciborzu, księcia warszawskiego Janusza I, księcia rawskiego i płockiego Siemowita IV oraz Małgorzaty, żony kolejno księcia słupskiego Kazimierza (Kaźka) IV i księcia brzeskiego Henryka VII z Blizną.

Pieczęć Siemowita III mazowieckiego, ojca Eufemii (domena publiczna).

Matka Eufemii zmarła w drugiej połowie 1356 lub na początku 1357 roku. Zapewne w listopadzie 1357 roku ojciec Eufemii ożenił się po raz drugi z Anną, córką księcia ziębickiego Bolka II lub Mikołaja Małego. Para doczekała się trzech synów, przyrodnich braci Ofki: Stanisława Siemowita, nieznanego z imienia i Henryka. Między 1368 a 1370 rokiem na mazowieckim dworze doszło jednak do małżeńskiego dramatu, który poważnie nadszarpnął wizerunek ojca Eufemii. Jak pisał Jan z Czarnkowa w swojej kronice, władca Mazowsza oskarżył swoją żonę o zdradę, zamknął ją pod strażą w zamku w Rawie Mazowieckiej, a kiedy urodziła syna rozkazał ją udusić. Mały Henryk przez trzy lata był wychowywany przez ubogą chłopkę spod Rawy, a następnie wzięła go pod opiekę starsza siostra, księżna słupska Małgorzata. Przed 30 maja 1378 roku przyrodni brat Ofki został ostatecznie uznany przez Siemowita za prawowitego syna, lecz książę do końca życia żałował swojego haniebnego czynu wobec żony. Ojciec Eufemii zmarł 16 czerwca 1381 roku w Płocku.

Historia księżnej Anny została w kolejnych latach wzbogacona o nowe wątpliwej wiarygodności szczegóły, a jej imię zmienione w legendach na Ludmiła. W tej formie dotarła podobno do angielskiego dramaturga Williama Szekspira, który miał wykorzystać jej motywy przy tworzeniu dramatów Opowieść zimowa i Burza. Kiedy na Mazowszu rozegrała się małżeńska tragedia, Eufemia była już najprawdopodobniej żoną księcia opolskiego Władysława Opolczyka.

W małżeństwie z Władysławem Opolczykiem

Data ślubu Eufemii i Władysława Opolczyka od wielu lat budzi żywe dyskusje wśród badaczy genealogii Piastów. Z całym pewnością należy wykluczyć daty skrajne zaproponowane przez Oswalda Balzera i Katarzynę Pieradzką – odpowiednio przed 1355 rokiem i ok. 1379 roku. Pierwsza opierała się na błędnym przekonaniu o istnieniu tylko jednej żony Opolczyka, zaś druga jest niemożliwa ze względów chronologicznych, gdyż najstarsza córka Eufemii z całą pewnością urodziła się przed 1376 rokiem. Ponadto już jesienią 1372 roku w otoczeniu opolskiego księcia obecni byli mazowieccy rycerze, którzy zapewne przybyli do Opola po jego ślubie. Kazimierz Jasiński i Stanisław A. Sroka uznali, że małżeństwo zostało zawarte przed 26 marca 1367 roku, kiedy w źródłach pojawiła się wzmianka o córce Opolczyka Katarzynie, którą identyfikowali z córką księcia i Eufemii o tym imieniu, żoną księcia głogowskiego i żagańskiego Henryka VIII Wróbla.

Pieczęć Władysława Opolczyka z 1379 roku (domena publiczna).

Odrębny pogląd wyraził Dieter Veldtrup, a za nim Jerzy Sperka, którzy uznali Katarzynę z 26 marca 1367 roku za córkę Opolczyka z pierwszego małżeństwa, zmarłą przed 22 października 1372 roku. Veldtrup datował więc małżeństwo Ofki dopiero na przełom 1370 i 1371 roku. Przypuszczał zarazem, że inicjatorem tego mariażu był król Ludwik Węgierski, który chciał zbliżyć współpracującego z nim Opolczyka do wysuwającego pretensje do polskiego tronu księcia słupskiego Kaźka (szwagra Ofki) i w ten sposób zneutralizować swojego politycznego przeciwnika. Jan Tęgowski słusznie zwrócił jednak uwagę, że młodsza siostra Eufemii Małgorzata wyszła za mąż w 1369 roku, a zazwyczaj ojcowie wydawali córki w kolejności starszeństwa. Należy zatem uznać lata 60. XIV wieku za najbardziej prawdopodobny czas zawarcia tego mazowiecko-opolskiego mariażu. Eufemia była drugą żoną opolskiego władcy – pierwszą była bowiem Elżbieta, córka hospodara wołoskiego Mikołaja Aleksandra Basaraba.

Henryk VIII Wróbel, książę głogowsko-żagański, zięć Eufemii (aut. Irena Bierwiaczonek, domena publiczna).

Sporna jest również kwestia liczby dzieci, które pochodziły z małżeństwa Ofki i Władysława Opolczyka. Na pewno ze związku tej pary pochodziły trzy córki: Katarzyna (tożsama lub nie z Katarzyną z dokumentu z 26 marca 1367 roku), żona księcia Henryka VIII Wróbla, Jadwiga, żona księcia kierniowskiego Wigunta Aleksandra, i zmarła w młodym wieku Eufemia. Być może córką Opolczyka z tego związku była też Elżbieta, narzeczona lub żona margrabiego morawskiego Jodoka, chociaż zdaniem części badaczy pochodziła ona z pierwszego małżeństwa księcia.

Ofka: wierna towarzyszka męża

Przez pierwsze lata małżeństwa Eufemia i jej mąż przebywali zapewne głównie na Węgrzech, gdzie Władysław od wiosny 1367 roku do października 1372 roku sprawował urząd palatyna. Następnie od 1372 do 1378 roku był namiestnikiem na Rusi, a w 1378 roku tymczasowo sprawował funkcję wielkorządcy w Polsce. Nie wiadomo, czy Ofka towarzyszyła mężowi w jego licznych podróżach, gdyż pierwsze zachowane dokumenty wymieniające ją u boku Władysława pochodzą dopiero z lat 80. XIV wieku.

Kup e-booka „Kobiety króla Kazimierza III Wielkiego” :

Na dwór Opolczyka księżniczka przybyła w towarzystwie mazowieckiego rycerstwa, które w niedługim czasie zyskało sobie przychylność jej małżonka. Już bowiem w dokumencie z 10 grudnia 1372 roku Władysław Opolczyk nadał Jaśkowi Mazowicie jako lenno Milatycze i Jaryczów w dystrykcie lwowskim. Z kolei kiedy w 1377 roku Jasiek dostał się do niewoli litewskiej po wyprawie na księcia Jerzego Narymuntowicza, Opolczyk czynił liczne zabiegi (ostatecznie zakończone sukcesem), aby wydobyć krajana żony z niewoli. Ochmistrz dworu księżnej pochodził jednak z kręgu zaufanych jej męża – został nim Franczek Themchyn z Borzegniewa, który wcześniej służył stryjowi Opolczyka, księciu strzeleckiemu Albertowi. W 1381 lub 1382 roku awansował zresztą na ochmistrza księcia Władysława. Kapelanem Eufemii był w 1391 roku Bernard z Gronowic herbu Ostoja, późniejszy kanclerz i kapelan jej męża. Siostra poprzedniego kanclerza Jerzego Zuchorza z Tarnowa Małgorzata była zaś przez wiele lat ochmistrzynią dworu księżnej Ofki. Kariery Franczka i Bernarda świadczą o tym, że małżonkowie darzyli zaufaniem tych samych ludzi, a władczyni prawdopodobnie dyskretnie ułatwiała swoim poddanym awanse na wyższe stanowiska.

Wieża zamkowa w Prudniku (fot. Sławomir Milejski, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0).

Małżeństwo Eufemii i Władysława Opolczyka była wyjątkowo zgodne, o czym świadczą zachowane dokumenty. Wszelkie działania dotyczące posiadanych ziem Opolczyk konsultował ze swoją żoną, mając świadomość, że w przyszłości będą one wchodziły w skład jej oprawy wdowiej. Oprócz dóbr wiennych, w których skład wchodziły Prudnik i Krzeszów z przynależnościami, 26 października 1393 roku Ofka otrzymała bowiem od męża dożywotni zapis wszystkich posiadanych przez niego dóbr z wyjątkiem ziemi dobrzyńskiej i Kujaw. Sytuacja księstwa opolskiego nie była jednak łatwa, bowiem Władysław Opolczyk niemal od początku panowania króla Władysława II Jagiełły, koronowanego 4 marca 1386 roku, miał z nowym władcą napięte relacje. Borykając się z problemami finansowymi, zaczął zawierać układy z zakonem krzyżackim, u którego był zadłużony, czym ściągnął na siebie gniew monarchy. W efekcie doprowadziło to do trwającej z przerwami do 1396 roku wojny księcia opolskiego z polskim królem. Po stronie Jagiełły stanęli wówczas między innymi bracia Ofki, Janusz i Siemowit. Jan Długosz pisał w swojej kronice: „Chociaż bowiem książę Władysław Opolczyk miał za żonę rodzoną siostrę książąt mazowieckich Siemowita i Janusza, Ofkę, jako lennicy musieli jednak stanąć po stronie króla polskiego i Królestwa”.

Eufemia z pewnością obserwowała z niepokojem, jak stopniowo zmniejszał się zasięg posiadanych przez jej męża ziem. Nie ingerowała w prowadzoną przez niego politykę, choć Władysław liczył się z jej zdaniem. Kiedy 7 maja 1391 roku Opolczyk oddawał Krzyżakom w zastaw zamek w Złotorii z przynależnymi do niego pięcioma wsiami za kwotę 6632 florenów węgierskich, Ofka musiała wyrazić zgodę na takie postępowanie, co uczyniła 16 maja w Wieluniu. Z kolei 27 lipca 1392 roku władca Opola zastawił zakonowi ziemię dobrzyńską za 50 tysięcy florenów węgierskich, podkreślając, że żona zgodziła się na tę transakcję i prześle stosowny dokument do 6 kwietnia 1393 roku. Księżna długo zwlekała jednak z potwierdzeniem swojej decyzji, gdyż wydała odpowiednie oświadczenie dopiero 25 maja 1394 roku. Tłumaczyła przy tym, że wyraziła zgodę z powodu znacznych potrzeb i niedostatku jej i męża.

Zakończona w 1396 roku wojna Opolczyka z Jagiełłą zrujnowała finansowo opolskiego księcia. Duże wsparcie okazał wówczas małżonkom cesarz Zygmunt Luksemburski, który 1 sierpnia 1397 roku zapisał Opolczykowi i Ofce w dożywocie zamek Orawa z przynależnościami oraz 23 115 florenów zabezpieczonych na czynszu 24 miast spiskich. Z kolei 17 sierpnia 1399 roku otrzymali od Zygmunta w dożywocie również zamek Blatnica w komitacie Turóc, lecz za cenę rezygnacji z Orawy. Eufemia była w jego posiadaniu aż do śmierci, a następnie przeszedł on na jej córkę Katarzynę.

Ruiny zamku Blatnica (fot. Michal Jakubský, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution 3.0 Unported).

Księżna towarzyszyła również swojemu mężowi przy okazji rozmaitych fundacji kościelnych. 14 marca 1391 roku w Opolu małżonkowie wspólnie zapisali klasztorowi franciszkanów położony poza murami miasta młyn. Ofka współwystawiała też wydany 28 października 1399 roku dokument dotyczący kolejnego nadania dla franciszkanów. Nie wiadomo, czy miała jakiś wpływ na małżeństwa swoich córek, lecz Władysław pamiętał o niej przy zapisach posagowych dla Katarzyny i Jadwigi. 25 czerwca 1388 roku król Czech Wacław IV potwierdził zapis posagu dla Katarzyny, która poślubiła księcia głogowskiego i żagańskiego Henryka VIII Wróbla. W skład wiana księżniczki wchodziły Prudnik, Głogówek i Karniów, lecz w przypadku Prudnika i Głogówka Władysław zastrzegł prawa Eufemii przysługujące jej z tytułu dożywocia. Z kolei dokumentami z 23 stycznia i 12 maja 1390 roku Opolczyk zapisywał jako posag wychodzącej za mąż za Wigunta Aleksandra Jadwidze ziemie inowrocławską, bydgoską i tucznowską. Zaznaczył jednocześnie, że na wypadek bezpotomnej śmierci córki, ziemie te mają powrócić do księcia i Ofki lub ich spadkobierców. Ponadto zagwarantował dla siebie i żony otrzymywanie dożywotniego czynszu z Inowrocławia w wysokości czterystu grzywien rocznie. Chociaż Jadwiga zmarła bezpotomnie 20 września 1392 lub 1393 roku, dobra te nie wróciły do Opolczyka, gdyż jeszcze pod koniec 1392 roku zostały zajęte przez wojska polskie.

Eufemia byłaby właściwie wzorem średniowiecznej małżonki, gdyby nie fakt, że nie dała swojemu mężowi męskiego potomka. Już 26 marca 1367 roku cesarz Karol IV wydał dokument, w którym zatwierdził córce Władysława Katarzynie i jego ewentualnym kolejnym córkom prawo do dziedziczenia po ojcu, gdyby nie doczekał się on syna. Dokument ten wykluczał ze schedy po Opolczyku jego bratanków, synów księcia strzeleckiego Bolka III. Po kolejnych klęskach w walkach z Jagiełłą, aby utrzymać bratanków po swojej stronie, 26 października 1393 roku władca zmienił swoją wolę i zapisał im wszystkie swoje posiadłości w księstwie opolskim. Zastrzegł jednocześnie, że dobra w Głogówku i Prudniku mają pozostać w posiadaniu księżnej Eufemii aż do jej śmierci. Tymczasem młodzi książęta, nie czekając na śmierć stryja i stryjenki, zaczęli bezprawnie zarządzać ich ziemiami. 6 sierpnia 1396 roku zawarli pokój z królem Władysławem Jagiełłą, na mocy którego oddawali mu m.in. należące do stryja Lubliniec i Olesno, co doprowadziło do rodzinnego konfliktu. 23 stycznia 1399 roku w Głogówku Opolczyk w towarzystwie żony zawarł ugodę z bratankami, a 6 lipca 1399 roku rycerze opolscy poręczyli za księcia i Ofkę, że dotrzymają złożonej w 1393 roku obietnicy dziedziczenia ziem przez młodych książąt. Znów zaznaczono jednak, że Eufemia ma mieć zagwarantowaną oprawę wdowią w Głogówku.

Krypta piastów opolskich w kościele franciszkanów w Opolu (fot. Grzimek, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported).

Władysław Opolczyk spędził ostatnie lata życia w wzniesionym przez siebie po 1382 roku nowym zamku w Opolu, gdzie zmarł 8 lub 18 maja 1401 roku. Został pochowany w opolskim klasztorze franciszkanów.

Lubisz czytać artykuły w naszym portalu? Wesprzyj nas finansowo i pomóż rozwinąć nasz serwis!

Pani na Głogówku

Pierwsze lata po śmierci męża Ofka spędziła na zamku w Opolu, a następnie przeniosła się do Głogówka, który stanowił jej dożywocie. Towarzyszyła jej najmłodsza (urodzona zapewne ok. 1394 roku) córka Eufemia, która jednak zmarła 21 listopada ok. 1406 roku. Poruszona jej przedwczesną śmiercią księżna 30 marca 1408 roku dokonała nadania w intencji męża i córki, aby mogli osiągnąć wieczne zbawienie. Jako wdowa posiadała własną ciemnozieloną pieczęć na talerzu z ciemnobrązowego wosku z napisem: „S. Domine ducisse de Opln” („Pani księżna Opola”) oraz przedstawieniem księżnej trzymającej w lewej ręce psa na smyczy, a w prawej sokoła. Według badacza średniowiecznej sfragistyki Zenona Piecha pies symbolizował małżeńską wierność władczyni, zaś w połączeniu z sokołem miał dodatkowo podkreślać jej zamiłowanie do myślistwa. Pieczęć Ofki znana jest z wydanego przez nią 15 lipca 1405 roku w Głogówku dokumentu, w którym poleciła radzie miejskiej w Opolu, aby nie dopuściła ona do sprzedaży terenu podlegającego prawom miejskim. Przechowywany jest on do dziś w opolskim Archiwum Miejskim.

W 1406 roku doszło do ostrego konfliktu Ofki z bratankami męża, Bolkiem IV i Bernardem, ponieważ księżna chciała pozbyć się części swojego dożywocia, mającego po jej śmierci trafić w ręce wspomnianych książąt. Eufemia uwięziła nawet na zamku w Głogówku kilku stronników Bolka i Bernarda, którzy dążyli zapewne do przejęcia kontroli na jej posiadłością. Arbitrami w rodzinnym sporze stali się inni książęta śląscy, którzy 26 listopada 1406 roku w Grodkowie wydali niekorzystne dla księżnej wdowy orzeczenie. Eufemia miała przysiąc, że nie odstąpi nikomu swojego dożywocia, zaś karą za ewentualne złamanie przysięgi miała być utrata przez nią wszystkich posiadłości. Młodzi książęta zobowiązani zostali z kolei do nieczynienia Ofce przeszkód w rozporządzaniu oprawą wdowią, gdyż w przeciwnym razie stracą prawo dziedziczenia po niej ziem. Wdowa po Opolczyku musiała też przekazać zamki w Opolu, Głogówku i Chrzelicach w zarząd wybranym za radą rozjemców burgrabiom oraz zwolnić przetrzymywanych w Głogówku więźniów.

Ruiny zamku w Chrzelicach (fot. Helfajer, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 Polska).

Księżna Eufemia troszczyła się o swoich poddanych, a szczególnie o najuboższych mieszkańców Głogówka, na rzecz których w 1410 i 1412 roku czyniła pobożne fundacje. Nie zapominała też o Opolu, a przede wszystkim o opolskim szpitalu św. Aleksego, który wcześniej był wspierany finansowo przez jej męża Władysława. 31 marca 1404 roku wydała w Głogówku zezwolenie dla rady miejskiej Opola na sprzedaż strzeleckiemu plebanowi Aleksemu czynszu w wysokości 10 marek dla lepszego utrzymania przebywających w szpitalu biednych. Dokument ten został uwierzytelniony przez notariusza Mikołaja 6 lipca 1410 roku w Opolu. Cały czas cieszyła się też szacunkiem cesarza, który niegdyś pomagał Eufemii i jej mężowi w momentach niedoli. 15 sierpnia 1410 roku Zygmunt Luksemburski dokonał na rzecz Ofki zapisu 9668 florenów (rocznie wypłacanych po 968 florenów) na mieście Koszyce z przynależnościami, z których w późniejszych latach korzystali także jej wnukowie: Henryk IX, Henryk X i Wacław, pochodzący z małżeństwa Katarzyny i Henryka VIII Wróbla.

5 maja 1410 roku księżna spisała testament, zaś ostatni dokument wydała w Głogówku 9 sierpnia 1418 roku. Według najnowszych ustaleń Dietera Veldtrupa Eufemia (Ofka) zmarła między 9 sierpnia a 25 września 1418 roku, najprawdopodobniej na zamku w Głogówku. Została zapewne pochowana obok ukochanego męża Władysława Opolczyka w klasztorze franciszkanów w Opolu.

Bibliografia:

• Źródła:
• Długosz Jan, Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego. Księga 10: 1370–1405, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
• Jan z Czarnkowa, Kronika Janka z Czarnkowa, Związkowa Drukarnia we Lwowie, Lwów 1907.
• Opracowania:
• Antoniewicz Marceli, Podstawy i zakres władzy księcia Władysława II opolskiego w ziemi wieluńskiej oraz północno-zachodniej Małopolsce [w:] Książę Władysław Opolczyk. Fundator klasztoru Paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie, pod red. Marcelego Antoniewicza i Janusza Zbudniewka, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2007, s. 195–246.
• Balzer Oswald, Genealogia Piastów, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2005.
• Dąbrowski Jan, Elżbieta Łokietkówna 1305–1380, Universitas, Kraków 2007.
• Dola Kazimierz, Rządy Władysława Opolczyka w Księstwie Opolskim [w:] Władysław Opolczyk jakiego nie znamy, pod red. Anny Pobóg-Lenartowicz, Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2001, s. 35–44.
• Dziewulski Władysław, Terytorialne podziały Opolszczyzny w XIII–XV w., „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, r. 28, nr 3, s. 323–346.
• Horwat Jerzy, Książęta górnośląscy z dynastii Piastów, Drukarnia Archidiecezjalna w Katowicach, Katowice 2005.
• Jasiński Kazimierz, Rodowód Piastów mazowieckich, Wydawnictwo Historyczne, Poznań–Wrocław 1998.
• Jasiński Kazimierz, Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2007.
• Koszyk Szymon, Dokumenty pergaminowe Archiwum Miejskiego w Opolu, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, r. 5, (1950), s. 91–125.
• Ożóg Krzysztof, Szczur Stanisław, Piastowie. Leksykon biograficzny, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999.
• Piech Zenon, O średniowiecznej sfragistyce i heraldyce książęcej na Śląsku, „Kwartalnik Historyczny”, r. 99, nr 3, 1992), s. 3–25.
• Pieradzka Katarzyna, Eufemia (Ofka) (w:) Polski Słownik Biograficzny, t. 6, z. 4, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław 1948.
• Sperka Jerzy, Otoczenie Władysława Opolczyka w latach 1370–1401, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2006.
• Sperka Jerzy, Władysław książę opolski, wieluński, kujawski, dobrzyński, pan Rusi, palatyn Węgier i namiestnik Polski (1326/1330–8 lub 18 maja 1401), Wydawnictwo Avalon, Kraków 2012.
• Sroka Stanisław A., Książę Władysław Opolczyk na Węgrzech [w:] Władysław Opolczyk jakiego nie znamy, pod red. Anny Pobóg-Lenartowicz, Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2001, s. 45–51.
• Supruniuk Anna, Mazowsze Siemowitów (1341–1442). Dzieje polityczne i struktury władzy, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2010.
• Tęgowski Jan, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, Wydawnictwo Historyczne, Poznań–Wrocław 1999.
• Tęgowski Jan, Ślub Małgorzaty Siemowitówny z Henrykiem VIII księciem Brzegu, „Studia Źródłoznawcze. Commentationes”, t. 45, 2007, s. 41–48.
• Tęgowski Jan, Władztwo księcia Władysława Opolczyka w ziemi dobrzyńskiej i na Kujawach. Zarys problematyki [w:] Książę Władysław Opolczyk. Fundator klasztoru Paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie, pod red. Marcelego Antoniewicza i Janusza Zbudniewka, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2007, s. 291–308.
• Veldtrup Dieter, Die Ehefrauen und Töchter des Herzogs Ladislaus. Neue Erkenntnisse zur Genealogie der Oppelner Piasten [w:] Władysław Opolczyk jakiego nie znamy, pod red. Anny Pobóg-Lenartowicz, Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2001, s. 91–102.

Redakcja: Tomasz Leszkowicz

Polecamy e-book Antoniego Olbrychskiego – „Pojedynki, biesiady, modlitwy. Świat średniowiecznych rycerzy”: