Polscy partyzanci: 10 postaci, które warto poznać! [Galeria]

1. Henryk Dobrzański „Hubal” (1897-1940). Pierwszy partyzant II wojny światowej. Urodził się w szlacheckiej rodzinie o tradycjach patriotycznych. Według niektórych badaczy miał być potomkiem Zawiszy Czarnego, jednego z największych rycerzy średniowiecznej Europy. Na pewno natomiast był wnukiem powstańca styczniowego. Żołnierska żyłka była w nim od zawsze: krótko po wybuchu I wojny światowej znalazł się w szeregach Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego. Walczył też z Ukraińcami o Lwów i odznaczył się w wojnie polsko-bolszewickiej. Czterokrotnie honorowano go Krzyżem Walecznych oraz krzyżem Virtuti Militari.

W czasach II RP dał się poznać jako znakomity kawalerzysta – wraz z innymi polskimi jeźdźcami zdobył m.in. prestiżowy hippiczny Puchar Narodów. Był jednak rogatą duszą i podczas swojej wieloletniej służby w jednostkach polskiej kawalerii niejednokrotnie wywoływał konflikty z przełożonymi. Na przełomie maja i czerwca 1939 r. major Henryk Dobrzański został przeniesiony w stan nieczynny. Jednak w obliczu najazdu niemieckiego, w pierwszych dniach września otrzymał przydział do jednej z rezerwowych jednostek ułanów przygotowanych do walki w drugiej linii. We wrześniu żołnierze Dobrzańskiego stoczyli szereg walk z Wehrmachtem i Armią Czerwoną. Na Kresach Wschodnich Dobrzański brał udział w obronie Grodna. Gdy miasto padło, Dobrzański odmówił wycofania się na Litwę. W serii ciężkich bojów próbował przebić się do Warszawy. Gdy to się nie powiodło zdecydował się na marsz na południe. Postanowił przejść w Góry Świętokrzyskie, by tam doczekać spodziewanej ofensywy alianckiej. Tak powstał Oddział Wydzielony Wojska Polskiego – pierwszy oddział partyzancki II wojny światowej.

Pomimo wezwań ze strony cywilnych i wojskowych władz podziemnych, „Hubal” kontynuował działania partyzanckie od października 1939 r. do kwietnia 1940 r. Szczególnie silny sprzeciw wobec działań partyzantów w mundurach wyrażał szef Związku Walki Zbrojnej gen. Stefan Rowecki „Grot”, określając je mianem „niepoczytalnych”. „Hubal” kontynuował walkę z grupą blisko 70 ochotników, mając przeciwko sobie wielokrotnie większe odziały Wehrmachtu i SS. Długo nie zdawał sobie też sprawy z brutalnych realiów okupacji hitlerowskiej. Na dwa tygodnie przed rozbiciem oddziału wstrząsnęła nim informacja o rozstrzelaniu wszystkich mężczyzn ze wsi, które udzieliły wsparcia partyzantom. 30 kwietnia 1940 r. w okolicach Anielina rozdział „Hubala” został rozbity a on sam poniósł śmierć.

Jego legenda na nowo odżyła w początku lat 70. dzięki popularnemu filmowi „Hubal” w reżyserii Bohdana Poręby i niezwykle sugestywnemu w głównej roli Ryszardowi Filipskiemu.