„Zanim nastała wolność. Droga do niepodległej II Rzeczypospolitej” – recenzja i ocena
„Zanim nastała wolność. Droga do niepodległej II Rzeczypospolitej” – recenzja i ocena
Książka pt.,,Zanim nastała wolność. Droga do niepodległej II Rzeczypospolitej” została wydana przez Instytut Pamięci Narodowej, Komisje Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Oddział w Krakowie w 2021 r. pod redakcją Filipa Musiała i Michała Wenklara. Jest to zbiór artykułów podzielonych na osiem części. Całość otwiera wprowadzenie redaktorów tegoż tomu. Autorami poszczególnych tekstów naukowych byli historycy pracujący w różnych instytucjach naukowych i ośrodkach akademickich, łącznie 22 osoby. Ponadto pozycja została uzupełniona o przydatny wykaz skrótów i wybór pozycji bibliograficznych. Wzbogacają ją liczne fotografie z początków XX wieku.
Pierwsza część zatytułowana,,O wojnę powszechną za wolność ludów prosimy Cię Panie…” poświęcona została wydarzeniom poprzedzającym I wojnę światową a związaną z dążeniami różnych środowisk do odzyskania przez Polskę niepodległości. Drugą część traktuje o procesie powstania Legionów Polskich. Z perspektywy kształtowania się II RP mit związany z sformowaniem Legionów miał ogromne znaczenie propagandowe. W trzeciej części przestawione są wydarzenia, które wpłynęły na powstanie Naczelnego Komitetu Narodowego i jego znaczenie w odrodzeniu państwa Polskiego. Czwarta cześć –,,Biały Korpus” i,,Błękitna Armia” ukazuje historie sformowania tychże jednostek oraz prezentuje znaczenie ich dowódców.
Kolejna część przedstawia wizje odrodzenia Polski jakie mieli zaborcy podczas I wojny światowej. W wizjach tych nie było zasadniczo mowy o samodzielnym państwie Polskim, lecz bardziej lub mniej rozbudowanej formie autonomii, chodziło bowiem o przeciągnięcie społeczeństwa polskiego na którą ze stron konfliktu, aby w ten sposób zapewnić jej przewagę podczas światowego konfliktu.
Autorzy nie zapomnieli też o działaniach dyplomatycznych polskiego środowiska politycznego na arenie międzynarodowej, które miały na celu przekonanie m.in. USA o konieczności odrodzenia Polski. szczególną rolę odgrywał w tym procesie m.in. Roman Dmowski oraz Ignacy Jan Paderewski. Część siódma pt.,,Listopad 1918” przedstawia wydarzenia listopada 1918 r. na które przypadły zakończenie I wojny światowej oraz powrót z Józefa Piłsudskiego do Warszawy i objęcie rządów. Część ósma –,,Niepodległa” ukazuje sytuacje polityczną nowo odrodzonej Polski, wobec jakich problemów i zagrożeń została ona postawiona w pierwszych miesiącach po zakończeniu I wojny światowej.
Recenzowana pozycja skierowana jest do wszystkich, którzy interesują się historią początku XX wieku i wydarzeniami związanymi z I wojną światową. W przejrzysty sposób ukazuje ona całą drogę odzyskiwania przez Polskę niepodległości na przestrzeni ostatnich lat przed 1918 rokiem. Książka jasno wskazuje, że na ten proces wpływało tak wiele czynników i wydarzeń, że odzyskanie suwerenności przez Polskę nie było sprawą oczywistą. W ukazywaniu tych wydarzeń autorzy zwrócili szczególną uwagę na postacie bez których charyzmy z całą pewnością nie świętowalibyśmy dzisiaj 11 listopada i chodzi tutaj jedynie o Piłsudskiego, Dmowskiego, Paderewskiego czy Witosa, ale także wielu innych mniej znanych i dziś już poniekąd zapomnianych postaci. Teksty poszczególnych autorów czyta się lekko, styl jest przyjazny czytelnikowi.
,,Zanim nastała wolność” to przede wszystkim praca o walorach popularyzatorskich. Droga do niepodległości ukazana jest tu jako proces, w który zaangażowane były zróżnicowane grupy ludzi o określonych ambicjach i wizjach nie tylko osiągnięcia upragnionej suwerenności, ale i odmiennych wyobrażeniach o kształcie wyzwolonego państwa. To również dobre podsumowanie zawiłości naszej historii i wielkiego wysiłku pokolenia, które zrealizowało marzenie przodków o wolnej ojczyźnie. Polecam nie tylko uczniom i studentom.
